Akne Nedir?

Akne Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi

TANIM

Akne (sivilce), en sık rastlanan deri problemlerinden birisidir. Kıl köklerinde (folikül) yağ birikimine bağlı olarak ortaya çıkar. Kronik iltihaplanma ve/veya enfeksiyon meydana gelebilir. Bu durum, deri altında kist veya nodül oluşumuna sebep olabilir.

Daha çok ergenlik döneminde görülse de, hastaların %20’si yetişkinlerdir. Genellikle ergenlik döneminde başlar ve yağlı cildi olan kişilerde daha ağır seyreder.

BELİRTİ ve BULGULAR

• Kalıcı, tekrar eden kırmızı noktalar veya şişkinlikler. İltihaplanabilir, içinde irin toplanabilir.
• Tipik olarak yüzde, göğüste, omuzlarda, boyunda ve sırtın üst kısımlarında görülür.
• Deri yüzeyinde, ortada deliği olan siyah noktalar
• Deri altında, deliği olmayan, kabarık beyaz noktalar
• Beyaz ve siyah noktalardan kaynaklanan, içinde irin toplanmış kabarıklık, şişkinlik
• İçinde irin toplanmış, iltihaplı kist veya nodül
• Akne vulgaris: Özellikle genç kızlarda adet (regl, menstrüasyon) öncesi alevlenen, yüz ve göğsün üst kısımlarında derin kıl kökü iltihabıdır. Yaz aylarında hafifler.
• Akne rozasea: Özellikle 30 yaş üzerindeki kadınlarda görülen akne benzeri rahatsızlıktır. Yüzde (özellikle yanaklar ve burun) kızarık alanlar vadır. Tekrarlayan konjonktivit görülebilir.
• Akne konglobata: Genç erkeklerde; saçlı deri, ense, kasık ve koltuk altında epidermik nodüller görülür.

NEDENLERİ

Tam olarak  bilinmemektedir. Kişisel hijyenin az olması, beslenme bozukluğu ve stres, akne oluşumunu arttırsa da, doğrudan doğruya akneye neden olmaz.

• Akne vulgaris: Ergenlik çağında artan hormon üretimine bağlıdır. Bu dönemde hem kızlarda hem de erkeklerde yüksek oranda androjen –erkeklik hormonu, üretimi vardır. Androjenler; derinin nemliliğini ve kayganlığını sağlayan sebum ve kılların temel bileşeni olan keratin üretimini arttırırlar. Özellikle yüz, boyun, göğüs ve sırttaki kıl kökleri; sebum ve keratin birikimi sonucu tıkanır. Birikim artıp, bölgedeki bakteriler (Propionibacterium acnes ve Staphylococcus epidermidis) çoğalmaya başlayınca akne oluşur.
• Akne rozase: 30 yaşın üzerindeki kadınlarda endokrin ve immünolojik faktörler rol oynayabilir.
• Akne konglobata: Stafilokoklara karşı duyarlılık roloynayabilir
• Diğer nedenler:
• Ailede akne öyküsü
• Stres
• Doğum kontrol hapı (oral kontraseptif) kullanımı: Kullanılan hap tipine bağlı olarak, bazı kadınlarda akne oluşumu görülürken bazılarında ise akne oluşumu baskılanır.
• Kortikosteroid kullanımı: Vücut geliştirme çalışan bazı kişiler tarafından alınan anabolik steroidler
• Kozmetik ürün veya gıda alerjisi
• Menstrüasyon: Adet öncesi ve menopoz sonrası görülen sivilce gibi
• Propionibacterium acnes ve Staphylococcus epidermidis: Sağlıklı kıl köklerinin doğal florasında bulunurlar. Tıkanmış kıl köklerinde aşırı çoğalmaları sebumun bozulmasına ve bölgesel iltihaplanmaya, kistik akneye sebep olabilir.

TEDAVİ

• Nedene yönelik önlemler alınabilir. Alerjiye sebep olan maddelerle temas kesilmelidir. Eğer kullanılacaksa, su bazlı ve hipoalerjenik kozmetik ürünler seçilmelidir.
• Hafif durumlar:
• Cildin yağını alan kükürt, katran, iktiyol veya iyot içeren sabunlar ve losyonlar
• Vitamin A asidi (retinoik asid) ihtiva eden losyon ve kremler
• Birkaç dakika temiz, sıcak havluya kompres yapılması
• Orta şiddette ve şiddetli durumlar:
• Sistemik antibiyotikler: Oral tetrasiklin, eritromisin veya klindamisin
• Antibiyotik – Topikal tretinoin kombinasyonu
• Kronik kistik aknede; oral isotretinoin ve triamkinolon enjeksiyonu uygulaması. Her iki tedavi şeklinde de ciddi yan etkiler aç-ısından hastalar dikkatle izlenmelidir.
• Bazı vakalarda kontrollü olarak güneşlenme faydalı olabilir.

KORUNMA VE ÖNLEMLER

Ergenlik çağında vücutta meydana gelen hormonal değişiklikleri önlemek mümkün değildir.

• Kişisel hijyene dikkat edilmesi, hassas cilt bakımı önemlidir. Her gün duş veya banyo yapılması, ellerin ve yüzün antibakteriyel sabunlarla yıkanması ve genç kızların kozmetik ürünleri düzenli olarak kullanmaktan kaçınması yapılabilecekler arasında sayılabilir.
• 2-3 haftadan fazla sistemik antibiyotik kullanımı, özellikle kadınlarda mantar enfeksiyonlarına sebep olabilir.
• Tretinoin derinin kızarmasına, kurumasına ve güneş ışığına karşı hassaslaşmasına sebep olabilir. Bu nedenle tretinoin içeren ilaçlar gece kullanılmalıdır.
• Vitamin ve mineraller arasında A, E (200-400 IU/gün) ve B6 (50 mg/gün) vitaminleri, krom,  ve çinko (30-50 mg/gün) yaralıdır

DOKTORA BAŞVURULMASI GEREKEN DURUMLAR

• Reçetesiz satılan ürünlerle 2-3 aylık tedaviye rağmen sivilce geçmiyorsa
• Kist oluşumuna sebep olan ciddi sivilceleriniz varsa
• İltihaplanmış sivilceleriniz varsa

Yanak ve burun bölgenizde anormal kızarıklıklar varsa