Anemi Nedir?

Anemi Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi

TANIM

Anemi; kandaki alyuvar sayısının azalmasına veya alyuvarda oksijen taşıyan hemoglobin molekülünün azlığına bağlı olarak ortaya çıkar. Sonuçta, dokulara yeterli miktarda oksijen gidemez.

İnsan vücudundaki organların ve dokuların düzenli olarak oksijene ihtiyacı vardır. Anemi, hafif olabileceği gibi kişinin hayatını tehdit edecek düzeyde olabilir.

Vücutta yüksek miktarda kan kaybı, veya alyuvar yapımının azalmasına veya yıkımının artışına sebep olan bir rahatsızlık söz konusu olduğunda anemi meydana gelir. Hemoglobin, alyuvarların temel yapıtaşıdır ve oksijen taşır. Dolayısıyla, hemoglobin miktarının yetersiz olduğu veya yapısal bozukluk sebebiyle görevini yerine getiremediği durumlarda da anemi görülür.

Yüzlece anemi türü vardır. Bunların çoğunluğu ender görülür. Hemoglobin konsantrasyonunun erkekler için 14gr/dl’nin, kadınlar için ise 12gr/dl’nin altına inmesi anemi olarak kabul edilir.

BELİRTİ ve BULGULAR

• Dişetlerinin, tırnak yatağının, göz kapaklarının içinin ve avuç içi çizgilerinin soluk olması
• Dudakların mavi-mor renkte, deride solukluk
• Halsizlik, çabuk yorulma hissi
• Egzersiz yapıldığında nefes darlığı çekmek, çarpıntı
• Kulaklarda uğultu ve çınlama
• Özellikle bacaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi
• Yutma güçlüğü
• Tırnaklarda şekil değişikliği
• Adet bozuklukları
• Kronik bacak ülserleri
• Dalağın büyümesi
• Kalpte ritim bozuklukları ve normal kalp seslerinden farklı sesler duyulması

NEDENLERİ

I.  Kan Kaybı

1. Akut kanama (örn; büyük bir kan damarının kesilmesi veya hasara uğraması sonucu)
2. Kronik kanama (örn; mide ülseri, barsak tümörü veya hemoroid sonucu)

II.  Yetersiz Alyuvar Yapımı

1. Temel besin maddelerinin eksikliği (örn; vitamin B₁₂, vitamin C, folik asit, demir)
2. Kemik iliği hasarı (örn; radyasyon, tümör oluşumu, lösemi)
3. Kemik iliğinin baskılanması (örn; kemoterapi ilaçları)
4. Kalıtsal bozukluklar
5. Endokrin bozukluklar (örn; tiroid veya böbrek yetmezliği)

III.  Alyuvarların Aşırı Yıkımı (hemolitik anemi)

1. Alyuvar dışı nedenler
   1. Fiziksel ve kimyasal maddeler (örn; termal hasar, ilaçlar, zehirler)
   2. Enfeksiyon (örn; sıtma)
   3. Dalak bozukluğu
   4. Tümör oluşumu (örn; lenfoma)
   5. Bağ dokusu hastalıkları (örn; lupus)
   6. Sebebi bilinmeyen bozukluklar
2. Alyuvara bağlı nedenler
   1. Anormal hemoglobin yapısı
   2. Hem ve globin sentezinde bozukluk
   3. Enzim eksiklikleri
   4. Alyuvar hücre zarının bozuklukları
   5. Kalıtsal bozukluklar

Demir, hemoglobinin temel yapı taşıdır. Demir eksikliği anemisi ise tüm dünyada en sık rastlanan anemi çeşididir. Nedenleri:

• Gıdalarla yetersiz demir alımı
• Barsaklarda demir emiliminin bozulması (örn; geçirilmiş mide-barsak ameliyatları sonucu)
• Kan kaybı (örn; ağır adet kanaması)
• Demir gereksiniminin artması (özellikle büyüme çağındaki çocuklarda, gebelerde, emziren annelerde, adet görmeye başlayan kız çocuklarında)

TEŞHİS YÖNTEMLERİ

Tedaviye başlamadan önce aneminin çeşidi ve nedeni bulunmalıdır. Kan testleri aneminin beslenme bozukluğuna mı yoksa diğer nedenlere mi bağlı olduğunu ayırt edebilir.

TEDAVİ

Demir eksikliği anemisi:

Öncelikle tüm kan kaybı sebepleri araştırılmalıdır. Mide-barsak ve jinekolojik incelemeler yapılmalı, gizli kanama odağı aranmalı, radyolojik ve endoskopik araştırmalar tamamlanmalıdır.

• Kan kaybı varsa, kanama sebebine yönelik tedavi yapılır.
• Demir emilim kusuru, ağızdan alınan demire tahammülsüzlük ve sindirim sistemi hastalıkları yoksa; demir tabletleri kullanılır.
• Ağızdan demir tableti almak faydasız ise; kas içine demir enjekte edilir.

Vitamin B₁₂ ve Folik asit eksikliğine bağlı anemi:

Eksikliği bulunan maddeler doktorun uygun gördüğü şekilde hastaya verilir.

Hemolitik anemi:

• Kortikosteroidler, azathioprine veya cylophosphamide gibi bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlarla antikorlar kontrol altına alınır. İlaç tedavisine yanıt vermeyen vakalarda, dalağın ameliyatla alınması düşünülür.
• Alyuvarların dalakta aşırı yıkımına bağlı hemolitik anemide, dalak ameliyatla alınır.
• Hemolitik olaya yol açan veya arttıran etkenler giderilmeye çalışılır.
• Kalıtsal hemolitik anemilerde genetik danışmanlara başvurulmalı, akraba evliliğinden kaçınılmalıdır.

Kemik iliği bozukluğuna bağlı anemi:

• Kemik iliğini etkileyen ilaç ve maddelerden kaçınılmalıdır.
• Enfeksiyon ve kanama eğilimi ile mücadele edilir. Uygun antibiyotikler verilir, gerektiğinde tam kan veya trombosit nakli yapılır.
• Uygun vakalarda kemik iliği nakli yapılır.

KORUNMA – UYARILAR – ÖNLEMLER

• Aşırı alkol alımından uzak durun. Kronik olarak alkol almak, beslenme bozukluklarına sebep olabilir ve sindirim sisteminde folik asit emilimini bozar.
• Vücudunuzun vitamin ve mineral dengesini sağlamak amacıyla her gün multivitamin hapları alın.

DOKTORA BAŞVURULMASI GEREKEN DURUMLAR

• Bacaklarda uyuşma ve karıncalanma hissi gibi vitamin B₁₂ eksikliğine bağlı anemi belirtileri varsa. Bu hastalık, kemik iliği hasarına sebep olabilir.
• Demir takviyesi alırken kusma, kanlı ishal, ateş, sarılık veya nöbet olursa. Bu durum, aşırı demir yüklemesinden kaynaklanabilir ve özellikle çocuklarda öldürücü olabilir.