Tüberküloz Nedir?
Tüberküloz Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi
DİĞER AD(LAR)I
- Verem
TANIM
Tüberküloz basilleri ile meydana gelen, başta akciğer olmak üzere bütün organları ve vücut sistemlerini tutabilen kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Solunum yoluyla bulaşır, sindirim yoluyla bulaşma nadirdir. Bulaşmanın gerçekleşebilmesi için hastalığın aktif olduğu kişi veya kişilerle uzun süre aynı kapalı ortamlarda temas halinde olmak gerekir. Bu anlamda; sağlık personeli, uzun süre hastanede kalan hastalar, mahkumlar ve ailesinde aktif hastalık olan kişiler yüksek risk grupları arasında sayılabilir.
Tüberküloz basillerinin alınmasını takiben birincil akciğer enfeksiyonu gelişir. Birincil enfeksiyon çocukların çoğunda kendiliğinden iyileşir; bazen hastalık ilerler. Birincil enfeksiyonu geçiştirenlerde, yıllar sonra akciğerde veya bir başka organda tüberküloz yeniden alevlenebilir. Erişkinlerde görülen tüberküloz genellikle bu tipte olup, birincil enfeksiyon çok nadirdir. İlk enfeksiyon odağından kan veya lenf dolaşımıyla yayılma sistemik belirtilerin ortaya çıkmasına yol açar.
KLİNİK BELİRTİ ve BULGULAR
Başlangıçta hafif bir öksürük olabilir veya hiçbir belirti vermeyebilir. Akciğerlerde, fizik muayene ile hiçbir patolojik bulgu olmayabilir. Akciğer tutulumuna bağlı diğer şikayetler arasında aşağıdakiler yer alır.
- Halsizlik, çabuk yorulma
- Kilo kaybı
- Gece terlemesi
- Göğüs ve sırt ağrısı
- Öksürük, balgamda kan
- Akşamları yükselen hafif ateş
- Boyun bölgesindeki lenf bezlerinde büyüme
Hastalık, barsak, karın, böbrek, deri, omurga, bademcik, boşaltım sistemi gibi çeşitli organları ve sistemleri tutarak değişik klinik görünümlere yol açabilir. Bu organların tutulumuna bağlı ortaya çıkan belirti ve bulgular arasında aşağıdakiler sayılabilir.
- Karaciğer ve/veya dalakta büyüme
- Karında sıvı birikmesi
- Karın ağrısı, karında ele gelen kitle
- İshal, emilim bozukluğu bulguları, bazen kanlı ishal
- Bel ağrısı, ağrısız kanlı idrar yapma, steril idrar kültürü
- Diz, kalça gibi büyük eklemlerde iltihaplanma, kemiklerde iltihaplanma
- Özellikle tutulan bölgeye yakın lenf bezlerinde büyüme
NEDENLERİ
Etken, Mycobacterium tuberculosis adlı bakteridir. Enfeksiyon kaynağı, tüberkülozlu hastaların balgamıdır. Şeker hastalığı, kızamık, kötü beslenme, kortizon tedavisi, HIV enfeksiyonu gibi kolaylaştırıcı faktörler hastalığı alevlendirir.
TEŞHİS YÖNTEMLERİ ve LABORATUAR BULGULARI
- Hastalarda tüberkülin deri testi (PPD) pozitiftir.
- Akciğer radyografisinde ve diğer radyolojik incelemelerde, tutulan dokularda kronik enfeksiyona ait bulgular veya tüberküloza özgü değişiklikler saptanır.
- Bakteriyolojik incelemeler:
- Tüberküloz şüphelenilen dokulardan biyopsi alınabilir. Balgamda, vücut sıvılarında, biyopsi örneklerinde aside dirençli tüberküloz basilleri görülebilir.
- Balgam, vücut sıvıları, biyopsi örneklerinin kültürü yapılabilir.
TEDAVİ
Mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanı takibinde yapılmalıdır. Yeni doğan döneminde BCG aşılaması hastalığın önlenmesi için şarttır.
- Balgamında basil saptanan hasta en az 2 hafta süreyle sanatoryumda yatırılmalıdır.
- Günümüzde akciğer veya akciğer dışı tüberküloz tedavisinde kullanılan majör antibiyotikler izoniazid, rifampisin, streptomisin ve ethambutol’dür. Tedavide bu ilaçların kombinasyonları kullanılır ve 12-18 ay sürdürülür.
- Tüberküloz tedavisinde kullanılan diğer minör ilaçlar ancak majör ilaçlara direnç varsa kullanılmalıdır.