Fobiler Nedir?

Fobiler neden oluşur?

TANIM

Klasik anlamda fobiler, normalde, korkulmayacak belli bir durum ya da belli bir nesne ile karşılaşılınca ortaya çıkan korkulardır. Kişi, anlamsızlığını bilmesine rağmen bu düşünceden ve korkudan kendisini kurtaramaz. Herhangi bir düşünce, durum veya obje ile ilgili fobi olabilir.

Fobiler üç ana gruba ayrılır.

1. Özel Fobiler: Belli bir duruma (örn; uçmak, yükseklik, asansöre binmek gibi) veya objeye (örn; yılan, örümcek, kan gibi) karşı duyulan korkudur.
2. Sosyal Fobiler: Toplum içinde otururken, konuşurken ya da herhangi bir eylem yaparken kızarma, terleme, ellerin titremesi, kendini küçük düşürecek yanlış bir şey yapma korkusu olarak tanımlanır.
3. Agorafobi: Yalnız başına kalmaktan, yalnız sokağa çıkmaktan, evden uzak kalmaktan, kalabalık yerlere girmekten korkmak olarak tanımlanır.

Sosyal fobiler ve agorafobi 15-35 yaşlar arasında daha sık görülür.

BELİRTİ ve BULGULAR

Fobisi olan kişilerde aşağıdaki belirti ve bulgular gözlenir.

• Terleme, derin nefes alma, kalp çarpıntısı, mide krampı, panik reaksiyonu gelişebilir.
• Çekinme ve sakınma: Kişi, korkulan şeyler ve durumlarla karşılaşmaktan çekindiği için bazı davranış kalıplarını benimser. Çekinme ve sakınma, normal hayatın gerekleri ile günlük faaliyetlerdeki kısıtlamalar arasında bir karmaşa yaratır.

NEDENLERİ

Çoğunlukla sebep belli değildir.

• Bazı özel fobiler daha önceden geçirilmiş travmatik olaylarla açıklanabilir.
• Agorafobi, tekrar eden panik atakları sonucu gelişebilir.
• Sosyal fobilerin kaynağı ise özellikle çocukluk çağında yaşanmış bazı kötü olaylar olabilir.

TEDAVİ

Davranış terapileri uygulanır.

• Özel fobilerde “sistematik duyarsızlaştırma terapisi” ile oldukça başarılı sonuçlar alınır. Hasta, duyarlı olduğu nesne veya duruma yavaş yavaş alıştırılmaya çalışılır.
• Sosyal fobilerde; hasta, duyarlı olduğu sosyal olayla yavaş yavaş yüzleştirilir. Mizansenler kurulur ve hastaya prova yaptırılır.
• Agorafobinin en iyi tedavi şekli, endişe ve korku yaratan ortamlara giderek artan oranda girmeye çalışmaktır. Hastanın güvendiği bir kişiyle beraber her gün küçük adımlar atması başarılı sonuçlar elde ettirir.
• Kaygı giderici ilaçlar, selektif serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI) ve MAO inhibitörleri kullanılabilir.